Đào tạo nhân lực y tế chất lượng cao: Khó ở đâu?

Trong bối cảnh ngành y tế Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, nhu cầu về đội ngũ nhân lực y tế chất lượng cao ngày càng trở nên cấp thiết. Đây không chỉ là yếu tố quyết định đến chất lượng khám chữa bệnh, mà còn là nền tảng để xây dựng hệ thống y tế hiện đại, hiệu quả và bền vững. Tuy nhiên, dù nhiều bệnh viện đã đẩy mạnh các hoạt động đào tạo nội bộ, tổ chức định kỳ các khóa CME, vẫn tồn tại một nghịch lý: nhân sự học nhiều, nhưng hiệu suất làm việc không cải thiện tương xứng. Vậy, vấn đề nằm ở đâu?

Thiếu gắn kết giữa đào tạo nhân lực y tế và vận hành thực tế

Phần lớn kế hoạch đào tạo tại các cơ sở y tế hiện nay vẫn đi theo mô hình truyền thống: xây dựng từ trên xuống dưới, mang tính hành chính nhiều hơn là chiến lược. Nội dung giảng dạy thường được lên theo chủ đề cố định hoặc lịch sử hoạt động, thay vì xuất phát từ dữ liệu hiệu suất thực tế hoặc phân tích khoảng trống năng lực từng vị trí. Hậu quả là nội dung đào tạo xa rời tình huống vận hành hằng ngày, không giúp nhân viên giải quyết các vấn đề cụ thể trong công việc.

Trong khi đó, theo khuyến nghị từ WHO trong báo cáo “Health Workforce Education and Training for Universal Health Coverage” (2020), đào tạo hiệu quả phải gắn với khung năng lực theo vị trí, có tính thực hành cao, và được đo lường bằng kết quả vận hành – thay vì chỉ là số giờ học hay đánh giá cảm tính. Việc thiếu kết nối giữa đào tạo và thực tế khiến nhiều chương trình trở nên hình thức, người học tham gia cho có, còn lãnh đạo cũng không có dữ liệu để đánh giá tác động thực sự.

Đào tạo nhân lực y tế: Thiếu cơ chế đo lường và phản hồi

Một sai sót phổ biến khác là không có bước theo dõi hiệu quả sau đào tạo. Nhiều nơi tổ chức xong lớp học là coi như hoàn thành nhiệm vụ, trong khi không hề theo dõi xem người học có áp dụng được vào công việc không, chất lượng dịch vụ có cải thiện không, hay năng suất vị trí có thay đổi tích cực nào. Việc thiếu hệ thống đánh giá sau đào tạo không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn làm mất cơ hội cải tiến năng lực nội bộ.

Thực tế, đánh giá hiệu quả đào tạo không chỉ nên dựa vào phản hồi học viên, mà cần tích hợp với các chỉ số quản trị vận hành như mức độ tuân thủ quy trình, thời gian xử lý hồ sơ, tỷ lệ lỗi lặp lại hoặc chỉ số hài lòng của người bệnh. Đây mới là các dữ liệu phản ánh đúng tác động của hoạt động đào tạo đối với hệ thống.

Đào tạo nhân lực y tế không gắn với lộ trình phát triển nghề nghiệp

Nhiều nhân sự y tế chia sẻ họ cảm thấy việc học tập nội bộ không có ý nghĩa vì không thấy rõ con đường phát triển nghề nghiệp phía trước. Điều này đặc biệt đúng với nhóm nhân sự trung thành nhưng chưa được tạo động lực tăng trưởng. Khi đào tạo không đi kèm cơ hội thăng tiến, ghi nhận thành tích, hoặc điều chỉnh vai trò, thì cho dù học nhiều đến mấy, sự gắn bó và nỗ lực cải tiến vẫn khó hình thành.

PMED đề xuất chu trình đào tạo hiệu quả 4 bước

Theo WHO (2020) trong tài liệu “Health Workforce Education and Training for UHC” nhấn mạnh quy trình đào tạo phải: Xuất phát từ năng lực vị trí; Gắn liền thực hành lâm sàng; Có hệ thống đánh giá hiệu quả và Tích hợp với hệ thống nhân sự. Cùng kinh nghiệm triển khai thực tế tại nhiều hệ thống bệnh viện và phòng khám tư nhân, PMED đề xuất một mô hình đào tạo hiệu quả, mang tính hệ thống, bao gồm 4 bước:

Bước 1: Đánh giá hiệu suất và khoảng trống năng lực theo vị trí
– Sử dụng công cụ đánh giá định kỳ, kết hợp dữ liệu từ phần mềm quản lý, bảng KPI, dashboard chất lượng.

Bước 2: Thiết kế nội dung đào tạo bám sát tình huống thực tế
– Tập trung vào quy trình vận hành, điểm nghẽn phối hợp, các lỗi lặp lại hoặc sự cố chuyên môn thường gặp.

Bước 3: Theo dõi hiệu quả sau đào tạo bằng dữ liệu
– Sử dụng bộ chỉ số cụ thể: chất lượng khám chữa bệnh, tỷ lệ hài lòng, giảm lỗi quy trình, tăng tốc độ xử lý hồ sơ…

Bước 4: Gắn đào tạo với cơ chế đề bạt và phát triển nội bộ
– Xây dựng lộ trình thăng tiến rõ ràng, ghi nhận sự tiến bộ qua kết quả đào tạo, kết hợp đánh giá 360 độ để đảm bảo khách quan.

Đào tạo nhân lực y tế chất lượng cao cần gắn với chiến lược phát triển bền vững của tổ chức Kết luận

Muốn xây dựng nhân lực y tế chất lượng cao, không thể chỉ đào tạo cho đủ số giờ hay hoàn thành kế hoạch năm. Đào tạo cần là một phần của chiến lược vận hành, cải tiến năng lực và phát triển con người trong tổ chức. Chỉ khi người học thấy mình tiến bộ, lãnh đạo thấy kết quả rõ ràng, và toàn tổ chức vận hành trơn tru hơn sau đào tạo – khi đó, việc đầu tư cho nguồn lực con người mới thực sự hiệu quả.

Theo bạn, đâu là giải pháp hiệu quả nhất để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y tế hiện nay?

Tài liệu tham khảo:
– WHO (2020) – Health Workforce Education and Training for UHC
– Bộ Y tế – Thông tư 19/2013/TT-BYT – các tiêu chí A3.3, A3.4, B3.3 về đánh giá và phát triển nhân lực